ورق قلع اندود چیست؟ کاربرد و مزایای آن
به طور کلی ماهیت ورق های قلع اندود از فولاد بوده و از طریق پوششی دهی ورق فولادی با پوشش قلع تولید می شود. البته این ورق فولادی ویژگی هایی دارد که در ادامه ذکر خواهیم کرد. پوشش قلع مانند سایر پوشش های فولادی سبب ایجاد خواصی در محصول نهایی می شود که از جمله آن ها می توان به مقاومت بالا در برابر عوامل محیطی و انعطاف پذیری آن اشاره کرد.
معرفی ورق قلع اندود
قلع نوعی فلز می باشد که
رنگ سفید نقره ای داشته و قابلیت ذوب راحتی دارد. این محصول با نام های دیگری مانند
تین پلیت یا ورق قلع نیز شناخته می شود. ضخامت آن ها نیز از 0.16 تا 0.45 میلی متر
متغیر می باشد و از نظر ویژگی ها، مشخصات و ... مشابه با ورق گالوانیزه می باشد.
تنها تمایز این دو محصول
در پوشش روی بر ورق گالوانیزه و پوشش قلع بر ورق قلع اندود می باشد. لازم به ذکر
است برخی از ورق های گالوانیزه ابتدا اسیدشویی می شوند و سپس پوشش روی بر سطح آن
ها اعمال می گردد. از دیگر موارد مهم ورق گالوانیزه با پوشش روی، استفاده و کاربرد
بیشتر زیر مجموعه آن، یعنی ورق گالوانیزه 6 متری است. قیمت ورق گالوانیزه را نیز می توانید در وب سایت آهن اینفو به صورت لحظه ای مشاهده نمایید.
ورق قلع اندود از جمله
فولادهای کم کربن داشته و بیشترین مراحل تولید را در بین سایر ورق های فولادی به
خود اختصاص می دهد. این محصول از جمله ورق های پوشش دار به شمار می آید و فلز قلع
سبب محافظت از آن در برابر عوامل تهدید کننده فولاد از جمله خوردگی و زنگ زدگی می
شود.
از سوی دیگر این پوشش با
استفاده از عملیات های مختلف اعمال می شود و فرآیند اصلی آن برای تولید از
اسیدشویی ورق های سیاه شروع می شود. داشتن خواصی مانند چکش خواری و انعطاف پذیری
از جمله مهم ترین ویژگی این محصولات بوده و سبب کاربرد آن به خصوص در زندگی روزمره
ما شده است.
تاریخچه ورق قلع اندود
تاریخچه ورق قلع اندود
را می توان در کشور باواریا و در قرن 14 جستجو کرد. این محصول برای اولین بار در
قرن هفدهم در اطراف شهر درسدن آلمان تولید گردید و پس از گذشت سال ها، آهن سفید در
انگلستان تهیه گردید. در سال 1665 میلادی نیز ایده تولید قوطی های فلزی مطرح گردید
که از ورق قلع اندود ساخته شد.
در سال 1720 نیز یک شرکت
تولید ورق قلع اندود در جنوب ولز کار خود را شروع کرد و از ورق سیاه تحت عنوان
پایه فلز استفاده کرد. جایگزین کردن این فولاد به جای آهن در عنوان فلز پایه و
ساخت ماشین آلات قلع سازی مکانیکی، نیاز به نیروی کار را کم کرد و سبب افزایش بهره
برداری گردید. در سال 2019 نیز انگلستان با تولید صفحه های با کیفیت به عنوان
تولید کننده اصلی ورق قلع شناخته شد.
محصولات قلع اندود از طریق
پوشش دهی ورق های روغنی یا شیت های اسیدشویی به وسیله فلز قلع به وجود می آیند.
جالب است بدانید قیمت ورق قلع اندود تأثیر زیادی در خرج های روزمره زندگی ما دارد؛
زیرا بیشترین کاربرد این محصول در تولید و بسته بندی مواد غذایی می باشد که روزانه
خرید می کنیم. از ورق قلع اندود برای قوطی های کنسرو، اسپری، روغن، درب آن ها و در
کل بسیاری از بسته بندی ها استفاده می شود و نرخ آن در این صنایع تأثیر گذار است.
همچنین این محصول گران ترین ورق فولادی در بین سایر محصولات به شمار می آید؛ زیرا
همان طور که ذکر شد، مراحل تولید بیشتری را طی می نماید. مراحل تولید آن شامل
اسیدشویی ورق، نورد سرد و نازک کاری، پاکسازی و چربی زدایی، آنیل کردن پیوسته،
نورد تمپر و پوشش به وسیله فلز قلع می باشد.
روند تولید ورق قلع اندود
تین پلیت ها در ابتدا با
استفاده از روش نورد گرم به نوارهایی با طول زیاد تولید می شوند. سپس مراحل و فرآیندهای
نورد سرد با فشار بسیار زیاد را طی می کنند تا به ضخامت مورد نظر کاهش یابند. در
نهایت با فرایندهای آنیلینگ بچ یا پیوسته به ورق قلع اندود تبدیل می شوند که خواص
و ویژگی های مخصوصی را به آن ها اضافه می کند.
البته لازم به ذکر است
اسیدشویی محصولات نیز از اهمیت زیادی برخوردار می باشد؛ زیرا ورق سیاه پس از تولید
لایه ای از اکسید آهن بر روی خود داشته و برای پاکسازی محصول از این لایه و سایر
آلودگی ها فرآیند اسیدشویی باید صورت گیرد. به طور کلی با توجه به فرآیندهای مختلف
تولید ورق قلع اندود با استفاده از پوشش قلع انجام شده و به همین علت این محصول و
پوشش آن با داشتن خواص مکانیکی متعدد یکی از ورق های آلیاژی در میان فلزات به شمار
می آید.
کاربرد ورق قلع اندود
در سال های اخیر عرضه و
تقاضای ورق تین پلیت خصوصاً در بازار خودرو، لوازم خانگی و همچنین ساخت و ساز
افزایش پیدا کرده است و این موضوع به سبب ویژگی ها و مزایای بازیابی این فلز می
باشد. قدرت و وزن سبک یکی دیگر از موارد اثرگذار بر افزایش تقاضای این محصول است
که بیشترین اهمیت را دارد. همچنین جالب است بدانید تنها ورق 100 درصد بازیافت در
مقابل مواد خام و آلومینیومی ورق قلع اندود می باشد. سایر کاربردهای این محصول
شامل موارد زیر می باشد:
- تولید لوازم پخت و پز به منظور حفاظت از مواد
غذایی در طولانی مدت
- قوطی کنسرو یا قوطی روغن جامد
- ساخت انواع بردها و قطعات الکترونیکی
- ساخت خودرو و قطعات خاصی
از اتومبیل
- تولید برخی از لوازم ساخت و ساز
استانداردهای ورق قلع اندود
کاربرد محصولات فولادی
بسته به استانداردهای مورد استفاده در تولید آن ها متفاوت است. ورق قلع اندود نیز
مانند دیگر محصولات فولادی نظیر ورق سیاه، اسیدشویی، روغنی، شیروانی و ... دارای
گریدها و استانداردهای متفاوتی است که کیفیت کلی آن ها را مشخص می کند. ورق تین
پلیت پس از پوشش داده شدن با قلع، ویژگی هایی مانند ضد زنگ بودن را به دست می آورند
و از سوی دیگر زمان فرسایش آن ها به تعویق می افتد.
استانداردهای ورق های قلع
اندود موارد مختلفی هستند که موارد رایج آن ها به صورت زیر می باشد:
- استاندارد ASTM
A 630-98: شیوه های آزمایش استاندارد برای تعیین وزن پوشش قلع در انواع ورق را نمایش
می دهد.
- استاندارد ASTM
A 623-02: محصولات را بر پایه ورق سیاه تولید می کند.
- استاندارد A
626M-98 ASTM: ورق های قلع اندود با فرآیند نورد ساخته شده و به دست خریدار می رسند.
- استاندارد ASTM
623M-02: ساخت ورق های قلع اندود بر اساس استاندارد متریک تولید می شود.
- استاندارد ASTM
A 657M-98a: تولید ورق های تین پلیت بر پایه ورق سیاه با پوشش الکترولیتیک کروم و
با روش یک یا دو بار نورد تولید می شود.
ابعاد ورق قلع اندود
همان طور که اشاره شد،
ورق های قلع اندود یا تین پلیت ها از جمله محصولات پوشش دار شناخته می شوند که به
وسیله فلز قلع پوشش داده شده اند. در واقع فلز قلع رنگی نقره ای رو به سفید داشته
و بسیار سبک می باشد و به راحتی ذوب خواهد شد. به طور کلی به محصولاتی که ضخامت
بسیار کمی در حدود 16/0 تا 45/0 میلی متر دارند، تین پلیت یا قلع اندود گفته می
شود. ضخامت این فلزات سبب شده تا از آن ها برای کاربردها و مصارف بسیار سبک مانند
بسته بندی مواد غذایی، قوطی های اسپری و ... استفاده کنند.
روش تولید فلزات نیز
بسیار شبیه به محصولات گالوانیزه می باشد؛ در صورتی که تفاوت های بسیاری با یک
دیگر دارند. این ساختار در ضخامت و ابعاد ورق های قلع اندود تأثیر گذار می باشد. از
این رو کمترین ضخامت این شیت ها حدود 13/0 میلی متر و بیشترین ضخامت آن ها 50/0
میلی متر در نظر گرفته می شود. عرضه تین پلیت ها نیز به دو شکل فابریک و سفارشی
انجام شده، اما وزن آن ها با توجه به ابعاد متغیر است. جدول وزن پرکاربردترین
محدوده ابعادی ورق های قلع اندود در وب سایت آهن اینفو قابل مشاهده است. در واقع
این جداول راه بسیار مناسبی برای به دست آوردن وزن تین پلیت ها هستند.
در مورد عرض شیت های قلع اندود باید گفت در محدود 675 تا 1000 میلی متر معادل 27 تا 40 اینچ قرار داشته و برخی از تولید کنندگان این فلز در حال حاضر عرض نوار آن را تا 1200 میلی متر هم عرضه می کنند. طول برش این شیت ها در بازه های مختلف تولید شده و طول معمول آن ها بین 460 تا 1100 میلی متر است. با این وجود به طور کلی ابعاد تین پلیت ها بسته به فرآیند تولید و نوع سفارش تولید کنندگان و مصرف کنندگان این فولاد متغیر می باشد.
نحوه بسته بندی ورق قلع اندود
بسته بندی ورق های قلع
اندود با مراحل مختلفی همراه است و به صورت کلاف هایی با ضخامت کنترل شده عرضه می
شود. بسته بندی آن ها نیز در وزن 1000 تا 2000 کیلوگرم متغیر می باشد. هنگام بسته
بندی آن ها بهتر است به نقاط جوش سطح ورق ها دقت کرد. هم پوشانی لبه ورق ها حداکثر
10 میلی متر است و نقاط جوش حساسی نیز دارند. این محصولات مانند ورق های گالوانیزه
پوشش دار بوده و به همین علت جهت حفاظت از پوشش آن ها باید نکاتی را در هنگام بسته
بندی رعایت کرد.
در واقع محصولات قلع
اندود مانند گالوانیزه از جمله ورق های پوشش دار و ثانویه می باشند؛ زیرا هر دو از
پوشش دهی ورق های روغنی یا اسیدشویی به وسیله فلز مخصوص خود تولید می شوند. پوشش
روی بر سطح محصولات اسیدشویی و روغنی سبب انجام فرآیند گالوانیزاسیون و مقاومت
بالای محصول در برابر عواملی مانند رطوبت، زنگ زدگی و خوردگی می شود.
البته لازم به ذکر است قیمت ورق گالوانیزه از محصولات قلع اندود مقرون به صرفه تر بوده، اما نرخ فلزات زیر مجموعه آن مانند ورق شیروانی و رنگی ممکن است بسته به فرمی که دارند، در رده محصولات قلع اندود باشند. همان طور که می دانید فرم های شیروانی اصلی شامل ذوزنقه ای، کرکره ای، طرح سفالی و ... می باشند.
حتما بخوانید:ورق گالوانیزه 6 متری چند کیلو است
انواع تین پلیت
ورق های قلع اندود یا
تین پلیت با توجه به نوع آلیاژ و پایه فلز، انواع مختلفی دارند. رایج ترین تقسیم
بندی آن ها به صورت تمپر 2 با درجه سختی نرم، تمپر 3 با درجه سختی معمولی و تمپر 4
با درجه سختی سخت می باشد که هر کدام کاربردهای مخصوص به خود را دارند. به طور کلی
تین پلیت ها از نظر ویژگی ها و مشخصات خود به انواع گوناگونی دسته بندی می شوند که
شامل موارد زیر می باشند:
براق:
سطح این تین پلیت ها
براق می باشد و بیشترین کاربرد در مصارف عمومی را دارد. این محصولات در مواردی
ممکن است با ورق اسیدشویی یا روغنی اشتباه گرفته شوند؛ زیرا سطح محصولات اسیدشویی
نیز تمیز و عاری از هر گونه آلودگی می باشد. البته همان طور که می دانید محصولات
قلع اندود پیش از تولید باید در مرحله اسیدشویی قرار بگیرند تا سطحی تمیز و عاری
از آلودگی جهت پوشش دهی به وسیله فلز قلع داشته باشند.
در واقع محصولات
اسیدشویی همان ورق های سیاهی هستند که لایه اکسیدی از سطح آن ها پاکسازی شده است،
اما خواص کاملاً مشابهی با این فلزات دارند. به طور کلی برای تولید محصولات پوشش
دار باید ابتدا فرآیند اسیدشویی انجام گیرد تا سبب تثبیت پوشش بر سطح ورق مورد نظر
شود. با این وجود می توان گفت قیمت ورق اسیدشویی یکی از مهم ترین موارد در تولید
محصولات قلع اندود و سایر ورق های پوشش دار می باشد.
سنگ زنی:
بر روی ورق تین پلیت
خطوطی زده می شود که در اصطلاح به آن سنگ زنی گفته می شود. این ورق ها از مقاومت
بالایی برخوردار هستند و به راحتی می توان از آن ها استفاده کرد.
مات:
سطحی نقره ای خاکستری
دارد که به طور وسیعی در تولید درب بطری ها و قوطی های چاپ شده مورد استفاده قرار
می گیرد.
نقره ای:
یک سطح بسیار جذاب و
درخشان شبیه به ورق گالوانیزه دارد و در هنگام چاپ یا لعاب زنی، از ظاهر زیبایی
بهره مند می باشد.
ابعاد
به طور کلی ماهیت ورق
قلع اندود مانند دیگر محصولات مشابه از مقاطع فولادی و یک لایه میکرونی قلع می
باشد. این ساختار در مورد تمام ویژگی های این محصول از جمله ضخامت و ابعاد مؤثر می
باشد. ضخامت ورق های قلع اندود در حدود 0.13 تا 0.50 میلی متر است و آن ها معمولاً
به دو صورت فابریک و سفارشی تولید می گردند. وزن تین پلیت ها نیز متناسب با ضخامت
و ابعاد آن ها محاسبه می شود. ابعاد مختلفی دارند و می توانند مطابق با نظر خریدار
سفارشی باشند.
عرض نوار ورق تین پلیت در یک اندازه 675 تا 1000 میلی متری (معادل 27 تا 40 اینچ) متغیر و چرخشی است. از سوی دیگر برخی از تولیدکنندگان اکنون قادر به رساندن عرض نوار تا حدود 1200 میلی متر (47 اینچ) می باشند. برش تین پلیت ها نیز در بازه های مختلف انجام می شود، اما به طور معمول در حدود 460 تا 1100 میلی متر تغییر می کند. همچنین ابعاد برخی از این محصولات ممکن است مطابق با فرآیند تولید و ساخت تغییر کند.
حتما بخوانید:ورق فولادی چیست
ضخامت ورق قلع اندود
پوشش قلع ضخامت بسیار
کمی دارد و از این رو انتخاب مناسبی برای کاربرد های سخت نیستند؛ زیرا ضخامت آن ها
بر اساس فولاد می باشد. نحوه محاسبه ضخامت آن ها بر اساس سیستم متریک انجام می شود
و در حدود 31360 اینچ مربع یا 2325/20 متر مربع است. برای اندازه گیری مقدار پوشش
آن ها نیز بر اساس استاندارد 14*20 اندازه گرفته می شود.
به طور معمول تین پلیتی که
2 بار نورد می شود مطابق با استانداردهای بین المللی در محدوده ضخامتی 0.13 میلی
متر تا 0.29 میلی متر قرار می گیرد، اما شیت های حلبی معمولی در محدوده ضخامتی
0.15 تا 0.49 میلی متر قرار می گیرند. مقیاس سبک تر از آن تا حداقل 0.08 میلی متر
و برای مصارف خاص می باشد و مقیاس سنگین تر نهایتاً تا 0.6 میلی متر در نظر گرفته
می شود. لازم به ذکر است ورق های قلع در اروپا ضخامتی بالاتر از 0.5 میلی متر
دارند و تنها در صورت کمتر شدن ضخامت آن ها را به عنوان ورق قلع اندود می شناسند.
گرید های ورق تین پلیت
ورق قلع اندود با کیفیت
های متنوعی در بازار عرضه می شود که شامل دو مورد زیر می باشد:
- ورق های الکترولیتی از نوع استاندارد: نشان دهنده
خط تولید معمولی است که با کمک روش های استاندارد و طبق بازرسی کارشناسان در روند
بسته بندی قرار می گیرد.
- ورق‌های Tinplate الکترولیتی: نشان دهنده ورق های رد شده ای است که امکان وجود نقص سطحی، نقص قلع، شکل و دیگر نقص ها در آن وجود دارد.
حتما بخوانید:ورق سیاه چیست؟
مشخصات تین پلیت ها
مشخصات و ویژگی های کلی
تین پلیت ها شامل استحکام، قابلیت فرم پذیری و ضد زنگ و خوردگی می باشد. ویژگی های
آن ها سبب کاربرد در صنایع مختلف از جمله صنعت بسته بندی شده است. بسته بندی قوطی،
بطری و حفظ مواد غذایی استرلیزه در مدت زمان طولانی با استفاده از ورق های قلع
اندود امکان پذیر می باشد. آن ها مقاومت زیادی در مقابل عواملی مانند خوردگی، کشش
و فشار دارند و سایر ویژگی های آن ها شامل موارد زیر می باشد:
- ظاهر زیبا و براق
- انعطاف پذیری
- کاربرد گسترده
- مقاومت بالا در برابر زنگ زدگی و خوردگی
- ضخامت یکنواخت
- دوام و کیفیت بسیار زیاد
- عدم فرسایش و زنگ زدگی در زمان کم
- کاهش آلودگی محیطی
از دیگر مزیت های
استفاده از تین پلیت ها می توان به قابلیت بازیابی آن اشاره کرد. البته درست است
که قابلیت دفع و بازیابی تقریباً در همه محصولات فولادی وجود دارد، اما تین پلیت
ها به دلیل داشتن قابلیت جذب مغناطیسی، به آسانی دفع می شوند و در چرخه بازیابی
قرار می گیرند. آخرین و مهم ترین ویژگی آن هم مقاومت در برابر رنگ آمیزی و پس دادن
رنگ و خوردگی می باشد که بسیار حائز اهمیت است. با این وجود می توان گفت این
محصولات نیز مانند ورق های شیروانی گالوانیزه، قابلیت رنگ آمیزی داشته و رنگ به
راحتی بر روی آن ها اعمال می شود.
همان طور که می دانید
محصولات فولادی به خصوص ورق های سیاه دارای سطحی زبر قابلیت رنگ آمیزی نداشته و هر
پوششی بر روی آن ها قرار بگیرد، به راحتی از بین می رود، اما محصولات قلع اندود،
شیروانی هر پوششی از جمله رنگ های مختلف به راحتی بر روی آن ها تثبیت می شود.
قیمت ورق شیروانی رنگی نیز مانند تین پلیت ها تحت تأثیر فرآیند اسیدشویی و اسید مورد استفاده در آن می باشد. البته به عوامل دیگری نیز وابسته است که از مهم ترین آن ها می توان به کیفیت ورق گالوانیزه مورد استفاده، کاربرد نهایی، فرم مورد نظر برای اعمال بر سطح محصول، میزان عرضه و تقاضا و ... اشاره کرد. توصیه می شود پیش از خرید هر محصول از مشاوره فنی کارشناسان مجموعه آهن اینفو بهره مند شوید تا بدانید هر فرم برای چه کاربردی مناسب تر است.
حتما بخوانید: ورق شیروانی چیست؟
جمع بندی
در این مطلب ورق قلع
اندود، مشخصات، موارد قابل مقایسه با آن و عوامل مؤثر بر قیمت آن توضیح داده شد.
این محصولات با داشتن فرآیند تولید طولانی تر در مقایسه با سایر ورق های فولادی،
گران تر به شمار می آید و البته تولید آن نیز سخت تر است. همچنین بیشترین کاربرد
را در زندگی روزمره ما دارد. به صورتی که استفاده از آن برای بسته بندی مواد غذایی
مانند قوطی های کنسرو، روغن، اسپری و ... رواج دارد. البته کاربردهای دیگری نیز
داشته که در مطلب به آن اشاره شد.