تفاوت ورق قلع اندود و گالوانیزه

به طور کلی ورق های قلع اندود و گالوانیزه هر دو محصول به دست آمده از کلاف های فولادی می باشند و شباهت های زیادی با یک دیگر دارند. با این حال تفاوت هایی نیز با هم دارند که قابل توجه و تأثیرگذار در تصمیم گیری خرید آن ها می باشد.

همان طور که می دانید آهن و فولاد به تنهایی بسیار ضعیف بوده و قابل استفاده در کاربردهای مهم صنایع نمی باشند؛ به همین علت برای ایجاد قابلیت مقاومت در برابر خوردگی و زنگ زدگی بر روی آن ها پوشش هایی اعمال می کنند. این پوشش ها می تواند از متریال های مختلفی از جمله فلزات روی، قلع و ... و در نهایت پوشش رنگ آمیزی باشد.

ماهیت هر دو ورق گالوانیزه و قلع اندود از فولاد می باشد و پوشش های آن ها با یک دیگر تفاوت دارد؛ به صورتی که ورق قلع اندود با فلز قلع و ورق گالوانیزه با فلز روی پوشش داده می شود. اعمال فلز قلع بر روی ورق قلع اندود سبب افزایش انعطاف پذیری آن می شود. از نظر ضخامت، ورق قلع اندود دارای ضخامت های کمتری در مقایسه با ورق گالوانیزه می باشد. همچنین ظاهر ورق قلع اندود از شفافیت بیشتری نسبت به ورق گالوانیزه بهره مند می باشد.

ضخامت کم ورق قلع اندود سبب استفاده بیشتر از آن در صنایع مواد غذایی می شود. در مورد استفاده از آن برای قطعات خودرو باید گفت در صورتی که کلاف های فولادی دارای خط و خش باشند، قلع اندود کردن آن ها امکان پذیر نمی باشد، اما برای پوشش دادن ورق گالوانیزه این موارد چندان اهمیت ندارد. در ادامه به بررسی تخصصی تر تفاوت ورق قلع اندود و گالوانیزه پرداخته ایم تا درک بهتری از نحوه قیمت گذاری، کیفیت، خواص و کاربرد نهایی آن ها داشته باشید.

بررسی تکنولوژی فرآیند تولید قلع اندود و گالوانیزه

برای درک بهتر تفاوت این دو محصول بهتر است فرایند تولید آن ها را بدانید. به طور کلی فولاد نقطه ذوب پایینی دارد و به سبب استفاده از ورق فولادی در صنایع مختلف و داشتن کاربردهای متفاوت، آن ها را با استفاده از قلع پوشش می دهند تا در برابر عوامل اثرگذار در برابر فولاد، مقاومت داشته باشد. همچنین بهتر است بدانید هنگام پوشش دادن ورق فولادی، مقاومت آن در برابر زنگ زدگی و اکسیداسیون بیشتر خواهد شد.

این محصول به عنوان یک شیت پوشش دار از طریق محصولات سرد و روغنی تولید می شود و بیشترین کاربرد را در صنعت بسته بندی مواد غذایی دارد. به طور کلی قیمت ورق قلع اندود از سایر ورق های فولادی بالاتر می باشد؛ زیرا فرآیند تولید طولانی تری را طی می کند و طی چندین مرحله نورد می شود. فرآیند تولید این محصول به دو روش انجام می شود که شامل روش غوطه وری و الکترولیت می شود. استفاده از روش غوطه وری در گذشته بسیار رایج بود و سبب عدم یکسان بودن ضخامت قلع در سرتاسر ورق می شد، اما در روش الکترولیت، ضخامت آن در کل سطح ورق یکسان می باشد. البته با توجه به ویژگی های ذکر شده و تولید در ضخامت پایین نرخ آن مقرون به صرفه بوده و کارایی مناسبی را ارائه می کند.

حتما بخوانید:ورق قلع اندود چیست؟

روش غوطه وری

در روش غوطه وری، ورق فولادی پس از حذف ناخالصی ها و مراحل آماده سازی، در حوضچه های حاوی آب و اسید به طور کامل شستشو داده می شود تا فرایند آماده سازی به طور کامل انجام شود. سپس آن ها را در حوضچه های مذاب قلع غوطه ور می کنند. انجام مراحل آماده سازی لازمه تولید ورق های پوشش دار می باشد؛ زیرا سبب چسبندگی بهتر پوشش، پاکسازی سطح ورق و یکنواخت شدن آن برای پوشش دهی می شود.

در تولید فولاد گالوانیزه نیز این مراحل با استفاده از فلز روی انجام می شوند؛ به همین دلیل این محصول مقاومت بالایی در برابر رطوبت، زنگ زدگی و خوردگی داشته و تا 50 سال نیز عمر می کند. از سوی دیگر سطح آن برای اعمال سایر پوشش ها مانند رنگ آمیزی نیز آمادگی دارد. همچنین فرم پذیری بالا در این شیت ها نیز سبب اعمال طرح ها و فرم های مختلف شیروانی بر روی آن ها خواهد شد.

البته خریدارانی که نیاز به استفاده از محصولات گالوانیزه رنگی ندارند، می توانند از محصولات ساده و بدون رنگ استفاده کنند. درست است که قیمت ورق گالوانیزه ساده مقرون به صرفه تر می باشد، اما محصولات رنگی و فرم دار به علت اعمال پوشش بر سطح آن ها از مقاومت بالاتری برخوردار بوده و پوشش رنگی به تنهایی سبب افزایش طول عمر نهایی ورق ها خواهد شد. همچنین برای استفاده از ورق گالوانیزه در پوشش سقف، تنها باید محصولات شیروانی و فرم دار (طرح سفال، ذوزنقه ای، شادولاین و ...) را به کار برد.

حتما بخوانید:ورق گالوانیزه چیست؟

روش الکترولیت

در روش الکترولیز، ورق های فولادی پس از طی مراحل پاکسازی و شستشو، در حوضچه های حاوی محلول آب و اسید فرو می روند و پس از آن در حوضچه های حاوی محصول الکترولیت قرار می گیرند. در این مرحله ورق های فولادی مانند کاتد و فلزات قلع مانند آند عمل می کنند. پس از طی پنج مرحله به صورت کامل و قلع اندود شدن کامل ورق، آن ها را درون یک کوره با نام ماسل قرار می دهند.

قرار گرفتن ورق ها در کوره ماسل سبب بالا رفتن حرارت تا حد نقطه ذوب می شود. پس از بالا رفتن حرارت تا حد مشخص، ورق قلع اندود شده را از کوره بیرون می آورند و فرایند سرد کردن ورق انجام می شود. ورق قلع اندود خود به تنهایی چسبندگی زیادی ندارد و پس از انجام عملیات سرد شدن، سطح آن ها را با استفاده از پوششی تحت عنوان کروم، پوشش می دهند. این پوشش به نسبت قلع، از چسبندگی بیشتری بهره مند می باشد و سبب کاهش فرایند اکسیداسیون خواهد شد. از دیگر مزیت های این پوشش می توان به بالا رفتن خاصیت لحیم کاری فلز اشاره کرد.

پس از طی تمامی این مراحل مجدداً ورق را گرم می کنند و شستشو می دهند. این مرحله نیز چند بار ممکن است تکرار شود تا ورق برای برش در اندازه های مختلف و بسته بندی آماده شود. این مراحل به این دلیل انجام می شود که در هنگام انجام فرایند سرد کردن، خاصیت شکست پذیری ورق افزایش می یابد و با استفاده از گرم کردن مجدد آن، این خاصیت از بین می رود. در نهایت عملیات روغن کاری صورت می گیرد تا علاوه بر کاهش حد اکسایش سطوح فلزی، سطح ظاهری آن ها براق تر باشد.

کارخانه های تولید کننده ورق قلع اندود

کارخانجات تولید کننده ورق قلع اندود در ایران تنها دو مورد می باشند. کارخانه فولاد مبارکه اصفهان و صنایع توان آور در تولید ورق قلع اندود نقش دارند و با پوشش ورق فولادی به وسیله قلع، سبب ایجاد خواص مکانیکی در آن ها می شوند. از خواص مکانیکی ورق قلع اندود می توان به مقاومت در برابر زنگ زدگی و خوردگی، کاهش اکسایش فلز، انعطاف پذیری و چکش خواری بالا و دارای شفافیت و براقی بالا در ظاهر اشاره کرد. استفاده از آن در بسته بندی، به دلیل سمی نبودن فلز آن، بسیار کاربرد دارد. همچنین قابلیت بازیافت صد درصد دارد.

فرایند تولید ورق گالوانیزه

ورق های گالوانیزه در انواع و اقسام مختلفی تولید می شوند. آن ها به صورت رنگی، غیر رنگی، شیروانی و طرح دار در بازار موجود هستند. امروزه قیمت ورق گالوانیزه 6 متری به دلیل ابعاد بیشتر آن به نسبت دیگر انواع آن بسیار مورد توجه می باشد. همان طور که اشاره شد فرآیند تولید این محصول مانند ورق قلع اندود نیز به دو روش غوطه وری و الکترولیت انجام می شود.

استفاده از روش الکترولیت جهت تولید فولاد گالوانیزه، در ایران کمتر استفاده می شود؛ زیرا در این روش سطح پوششی که داده می شود، بر افزایش مقاومت ورق های فولادی در برابر خوردگی و زنگ زدگی، اثر زیادی ندارد، اما در فرآیند تولید به روش غوطه وری این موضوع بسیار تأثیر دارد. ورق های گالوانیزه بر خلاف قلع اندود توسط فلز روی پوشش داده می شوند؛ به این صورت که پس از جوش دادن ورق های فولادی به یک دیگر و تبدیل آن ها به کلاف، در حوضچه های قلیایی شستشو داده می شوند و سپس مجدداً با آب گرم خالص شسته می شوند.

انجام این مراحل سبب حذف ناخالصی ها و آلودگی های ورق فولادی می شود. پس از خشک شدن محصول با هوای گرم، ورق های فولادی در حوضچه های مذاب روی غوطه ور می شوند تا کل سطح آن ها روی اندود شود. در نهایت مرحله سرد شدن شیت های روی اندود شده با استفاده از دستگاه هوا جت انجام شده که سبب یکسان شدن روی در تمام سطح فولاد می شود.

سپس مانند ورق قلع اندود، مجدد ورق گالوانیزه را در آب سرد غوطه ور می کنند تا پوشش روی، بر سطح آن ثابت شود. برای جلوگیری از شوره زدن ورق گالوانیزه از این فرآیند، از عملیاتی تحت عنوان کروماته کردن یا هوادهی استفاده می کنند. پس از مرحله هوادهی، روغن کاری سطح محصول انجام می شود. تمامی این مراحل سبب مقاومت بیشتر آن در برابر خوردگی و زنگ زدگی خواهد شد.

کاهش اکسیداسیون از دیگر خواص استفاده از این روش می باشد. بسته بندی ورق های گالوانیزه به دو صورت شیت و رول انجام و به بازار عرضه می شود. مزیت این روش نسبت به دیگر روش ها، داشتن توجیح اقتصادی و مقاومت بالای محصول می باشد.

مزایا و معایب ورق‌ های گالوانیزه

اولین مزیت فولاد گالوانیزه طول عمر بالای آن ها می باشد. این موضوع سبب شده تا حتی اگر عملیات گالوانیزه نمودن هزینه زیادی داشته باشد، توجیح اقتصادی داشته باشد. استفاده از آن ها در صنایع خودرو سازی به همین علت نیز می باشد. این محصولات در برابر شرایط محیطی مختلف مقاومت دارند، حتی اگر پوشش روی آن ها از بین برود.

از معایب ورق های گالوانیزه می توان به استفاده از آن ها برای جوشکاری گازهای سمی اشاره کرد. این کاربرد پیچیدگی های خاص خود را دارد و شوره زدن ورق های گالوانیزه سبب خوردگی آن ها می شود. به همین علت استفاده از آن ها برای پخت و پز مناسب نمی باشد؛ زیرا دمای بالا سبب واکنش فلز با دیگر مواد و تولید مواد سمی خواهد شد.

همچنین فولاد گالوانیزه انواع مختلفی دارد که از جمله آن ها می توان به ورق شیروانی 6 متری از نوع ساده و رنگی اشاره کرد که کاربرد زیادی را به خصوص در صنعت ساخت و ساز به خود اختصاص می دهد. قیمت ورق شیروانی 6 متری نیز در وب سایت آهن اینفو قابل مشاهده می باشد و به صورت روزانه به روز رسانی می شود؛ زیرا به علت داشتن مقاومت بیشتر، اتلاف کمتر محصول و کاربرد بیشتر با تقاضای بسیار بالایی رو به رو است.

انواع ورق های شیروانی 6 متری با فرم های مختلف در بازار آهن آلات عرضه می شوند که مشهور ترین طرح های آن شامل ذوزنقه ای، کرکره ای، سفالی و شادولاین می باشند. این محصولات بیشترین کاربرد را در پوشش دهی سقف ها و نماهای مختلف به خود اختصاص می دهند و به سبب مقاومت در برابر رطوبت، زنگ زدگی، خوردگی و داشتن ظاهری زیبا از محبوبیت بالایی در بازار آهن و فولاد خاکستری برخوردار می باشند.

بررسی تخصصی تفاوت ورق گالوانیزه و قلع اندود

همان طور که به صورت کامل توضیح دادیم، ورق های گالوانیزه و قلع اندود هر دو از کلاف های فولادی به دست می آیند و مهم ترین تفاوت آن ها در پوشش اعمال شده است. پوشش قلع برای ورق قلع اندود و پوشش روی جهت ورق گالوانیزه استفاده می شود. تفاوت در فرآیند تولید از دیگر موارد متفاوت در این دو محصول است.

از سوی دیگر ضخامت ورق های قلع اندود در مقایسه با ورق گالوانیزه کمتر است؛ از این رو کاربرد ورق های قلع اندود بیشتر در صنایع سبک مانند بسته بندی مواد غذایی می باشد. همچنین برای تولید قطعات حساس خودروها مانند واشر سرسیلندر از آن ها نیز استفاده می شود.

ورق های گالوانیزه ضخامت بیشتری دارند و در صنایع سنگین تری از آن ها استفاده می شود. کاربرد این محصولات بیشتر در ساخت بدنه خودرو، ساخت و ساز و لوازم خانگی می باشد. کارخانجات تولید کننده ورق گالوانیزه در ایران زیاد هستند و مواد اولیه تمامی آن ها از کارخانه فولاد مبارکه گرفته می شود. در زیر تفاوت این دو محصول به صورت موردی آورده شده است:

• تفاوت در روش تولید؛ برای تولید هر دو روش های الکترولیت و غوطه وری وجود دارد؛ اما در ایران برای تولید ورق گالوانیزه از روش غوطه وری و برای تولید محصولات قلع اندود از روش الکترولیت استفاده می شود؛ زیرا با دقت بیشتری همراه است.
• پوشش ورق گالوانیزه از فلز روی می باشد؛ در صورتی که محصولات قلع اندود با استفاده از فلز قلع پوشش دهی می شوند.
• قیمت ورق قلع اندود از فولاد گالوانیزه به سبب طی کردن فرآیند تولید طولانی تر بیشتر است.
• کاربرد محصولات گالوانیزه در صنایع مهم و سنگین تر می باشد؛ در صورتی که ورق قلع اندود بیشتر در صنعت های سبک به کار برده می شود.

در نهایت باید گفت این دو محصول با وجود همه تفاوت های ذکر شده یک شباهت مهم و اصلی با یک دیگر دارند. مواد اولیه برای تولید هر دو محصول، ورق های روغنی هستند. به صورتی که هر فولاد برای تبدیل شدن به ورق های گالوانیزه و قلع اندود ابتدا باید روش تولید محصولات سرد را طی نماید؛ زیرا این فلزات از مقاومت بالایی در برابر عوامل مختلف برخوردار بوده و داشتن سطحی یکنواخت، شفاف و صیقلی سبب پوشش دهی هر چه راحت تر آن ها به وسیله مواد مختلف می شود. با این وجود می توان گفت قیمت روز ورق روغنی از مهم ترین عوامل تأثیرگذار بر نرخ این دو محصول است. همچنین کیفیت آن بسیار در مشخصات محصولات نهایی مؤثر است. ضخامت فلزات روغنی نیز کم بوده و به همین علت کاربردهای سبک تر را در مقایسه با فلزات سیاه به خود اختصاص می دهند.

جمع بندی

در این مطلب به بررسی تخصصی فولاد گالوانیزه و قلع اندود پرداختیم تا بدانید برای هر کاربرد بهتر است از چه محصولی استفاده شود. هر کدام از این فولادها دارای خواص متعددی هستند که سبب تمایز در سایر ویژگی های آن ها خواهد شد، اما اصلی ترین و مهم تفاوت در فرآیند تولید آن ها می باشد. جهت کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه می توانید با کارشناسان مجموعه آهن اینفو تماس بگیرید.